Wystawa „Przemilczana kategoria…” w kolejnym roku trafi do Niemiec

29 listopada w niemieckim parlamencie otwarto wystawę „gefährdet leben. Queere Menschen 1933–1945“ poświęconą prześladowaniom osób nieheteronormatywnych w okresie rządów narodowych socjalistów. Wystawa, przygotowana na zlecenie Bundestagu przez Federalną Fundację im. Magnusa Hirschfelda w Berlinie, jest kolejnym krokiem poczynionym przez państwo niemieckie na drodze do upamiętnienia przemilczanych ofiar nazistowskiego terroru. Na zaproszenie przewodniczącej Bundestagu Bärbel Bas w otwarciu wystawy wziął udział Piotr Chruścielski z Działu Naukowego Muzeum Stutthof, którego zainteresowania badawcze skupiają się na tzw. grupach zmarginalizowanych i ich miejscu w polityce pamięci (należą do nich nie tylko więźniowie-homoseksualiści, ale również osoby „aspołeczne” oraz więźniowie z zielonym trójkątem; będziemy o nich pisać w kolejnych miesiącach).

Muzeum Stutthof jako pierwsza w Polsce placówka muzealna działająca na terenie byłego obozu koncentracyjnego podjęło w 2015 r. szeroko zakrojone badania dotyczące więźniów z różowym trójkątem. Nasza wystawa – przybliżająca ten do niedawana nieznany wątek dziejów KL Stutthof (Piotr Chruścielski pisał o niej m.in. w książce „Auschwitz. Pamięć o nieheteronormatywnych ofiarach obozu”) – stanie się wiosną przyszłego roku częścią większego projektu. Od 21 kwietnia do 26 maja 2024 r. wystawa będzie prezentowana w Museum zeiTTor w niemieckim mieście Neustadt in Holstein. Tam wejdzie w dialog z wystawą kilońskiej Muthesius Kunsthochschule (stworzonej przez zespół prof. Piotra Nathana i Kathariny Jesdinsky), która opowiada o więźniach-homoseksualistach w obozie koncentracyjnym Ravensbrück. W jej powstaniu również uczestniczył nasz kolega z Działu Naukowego (pisaliśmy o tym w czerwcu na naszym FB). 28 listopada w muzeum w Neustadt odbyło się pierwsze wspólne spotkanie wszystkich trzech instytucji biorących udział w projekcie.

Termin oraz miejsce ekspozycji wystawy „Przemilczana kategoria. Więźniowie z różowym trójkątem w KL Stutthof” nie są przypadkowe. W maju mieszkańcy Neustadt upamiętniają tragedię, jaka tuż przed zakończeniem drugiej wojny światowej wydarzyła się na wodach Zatoki Lubeckiej. Wówczas w trakcie bombardowań statków Cap Arcona i Thielbek zginęły tysiące więźniów „ewakuowanych” z obozów koncentracyjnych, w tym z KL Stutthof. Innym elementem łączącym Neustadt z naszą wystawą jest postać więźnia Fritza Pehwego, który po wojnie, przeżywszy katastrofę na morzu, zamieszkał w tym północnoniemieckim mieście. Jego sylwetka zostanie w szczególny sposób wyeksponowana podczas otwarcia obu wystaw. Ci z Państwa, którzy nie mieli okazji zobaczyć wystawy „Przemilczana kategoria”, mogą prześledzić losy więźnia m.in. w tekście, jaki Piotr Chruścielski napisał dla niemieckiego czasopisma „Der Westpreuße – Unser Danzig”. Zwracamy Państwa uwagę, że rekonstrukcja jego losów nie byłaby możliwa, gdyby nie ogromne wsparcie rodziny Pehwego. I wydaje się, że ostatnie słowo nie zostało jeszcze napisane!