Upamiętnienie 85. rocznicy rozstrzelania Polaków z Wolnego Miasta Gdańska w KL Stutthof

22 marca 2025 roku, w 85. rocznicę egzekucji 67 przedstawicieli polskiej inteligencji, działaczy społecznych, nauczycieli i duchownych z Wolnego Miasta Gdańska, odbyła się uroczystość upamiętniająca tragiczne wydarzenia z marca 1940 roku. Przy pomniku ofiar egzekucji w lesie na terenie gminy Stegna zgromadzili się przedstawiciele władz centralnych i samorządowych, korpusu dyplomatycznego, młodzież, mieszkańcy Pomorza, a przede wszystkim rodziny ofiar.

Poruszające świadectwo wygłosił prof. Michał Harciarek, prawnuk jednej z ofiar – Leona Trzebiatowskiego. Profesor opowiedział o dramatycznych wydarzeniach, które odcisnęły niezatarte piętno na jego rodzinie, podkreślając, jak historia jego pradziadka wpłynęła na niego samego, kształtując go jako człowieka w duchu pamięci i szacunku dla przeszłości.

Krystian Kłos, reprezentujący Wojewodę Pomorską Beatę Rutkiewicz, przypomniał o znaczeniu tych, którzy oddali życie za polskość Wolnego Miasta Gdańska. Podkreślił, że wartości, za które walczyli i ginęli, pozostają aktualne również dziś. Apelował o ich ochronę i pielęgnowanie w życiu codziennym.

Na zakończenie uroczystości głos zabrał dyrektor Muzeum Stutthof Piotr Tarnowski, mówiąc: „Historia osób rozstrzelanych w styczniu i marcu 1940 roku powinna być postrzegana przez nas współczesnych nie tylko w wymiarze historycznym. To ślad, którego nie widać. Zamordowane osoby były niezwykle zaangażowane w działania na rzecz społeczności lokalnej, na rzecz swoich polskich sąsiadów, przyjaciół i rodzin. Robili to wszystko, bo to było słuszne, bo wierzyli, że to co robią jest dobre w czasach, które wymagały od nich działania. Za swoją postawę zapłacili najwyższą cenę”.

Lista ofiar rozstrzelanych 22 marca 1940 roku obejmuje między innymi: ks. Bronisława Komorowskiego, ks. Stanisława Góreckiego, posła Antoniego Lendziona, dra Stefana Goldmana, kolejarza Konrada Sojeckiego, dyrygenta chóru gdańskiego Feliksa Muzyka oraz innych wybitnych działaczy i przedstawicieli polskiej społeczności Wolnego Miasta Gdańska.

W obliczu tej tragicznej historii, jak przypomniał Piotr Tarnowski, pamiętajmy o znaczeniu ludzkiej postawy i odpowiedzialności, jaką ponosimy wobec siebie nawzajem. Troszczmy się o sprawiedliwość i reagujmy, gdy dzieje się krzywda – bo kiedy zawodzą instytucje, pozostają czyny dobrych ludzi.

***

Lista rozstrzelanych 22 marca 1940 roku:

Binnebesel Alfons, kolejarz;

Block Alojzy, syn Leona praktykant kolejowy;

Block Leon, urzędnik kolejowy;

Borzyszkowski Edmund, nauczyciel;

Ciepłuch Feliks, nauczyciel;

Cymorek Rudolf, pracownik Rady Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku;

Czyżewski Mieczysław, właściciel drukarni i wydawca;

Dettlaff Edmund, asystent kolejowy;

Filarski Bernard, dr medycyny, stomatolog PKP i Gimnazjum Polskiego w Gdańsku;

Gauza Józef, nauczyciel;

Garyantysiewicz Alfons, referendarz kolejowy;

Gierszewski Feliks, pocztylion Poczty Polskiej w Gdańsku;

Goldmann Stefan, kupiec, dyrektor Centrali Rolników w Gdańsku;

Górecki Marian, ksiądz, opiekun kaplicy pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Gdańsku Nowym Porcie,

Grabowski Leon Zygmunt, kontroler ruchu PKP;

Gregorkiewicz Józef, starszy asystent kolejowy;

Grimsmann Zygmunt, asystent pocztowy;

Jesikiewicz Jan, nauczyciel;

Jurkiewicz Antoni, starszy asystent kolejowy;

Klimkiewicz Teodor, emerytowany inspektor Poczty Polskiej;

Knitter Wincenty, kolejarz;

Komorowski Bronisław, ksiądz, proboszcz kościoła p.w. Św. Stanisława BM w Gdańsku – Wrzeszczu;

Kosznik Paweł, inspektor kolejowy;

Kramer Gustaw, inżynier elektryk, kupiec;

Kryn Jan, asystent Poczty Polskiej w Gdańsku;

Lange Bogdan, adiunkt kolejowy;

Lendzion Antoni, działacz związkowy Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, poseł do Volkstagu WMG;

Łysakowski Konrad, handlowiec, pracownik firmy PAGED w Gdyni;

Majkowski Jan, urzędnik bankowy;

Mionskowski Augustyn, pracownik PKP w Gdańsku;

Młodzieniewski Franciszek, pracownik Rady Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku;

Muzyk Feliks, prokurent banku polsko – brytyjskiego w Gdańsku, dyrygent chórów ;

Nitka Edward, asystent kolejowy;

Nitka Brunon, restaurator;

Ossowski Józef, starszy asystent kolejowy;

Papka Alfons, starszy asystent Poczty Polskiej w Gdańsku;

Paszota Bolesław, emerytowany naczelnik Poczty Polskiej w Gdańsku;

Piasecki Bolesław, pracownik cywilny Wydziału Wojskowego Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku;

Planeta Juliusz, starszy asystent Poczty Polskiej w Gdańsku;

Pniewski Władysław, dr filologii polskiej, profesor Gimnazjum Polskiego w Gdańsku;

Reetz Stanisław, starszy ekspedient Poczty Polskiej w Gdańsku;

Sojecki Konrad, starszy asystent PKP w Gdańsku;

Suchecki Brunon, nauczyciel;

Szarski Gustaw, inspektor celny;

Szuca Michał, dr praw, radca finansowy Rady Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku;

Thomas Henryk, inżynier, pracownik Dyrekcji PKP w Gdańsku;

Trzebiatowski Leon, kolejarz, pracownik PKP w Gdańsku;

Wesołowski Augustyn, kupiec, wiceprezes Gminy Polskiej w WMG;

Wieczorkowski Henryk, dziennikarz;

Wika – Czarnowski Anastazy, emerytowany dyrektor Poczty Polskiej w Gdańsku;

Witkowski Szymon, kolejarz;

Woyda Piotr, dr praw, wicewojewoda pomorski w l. 1920-1924;

Ziółkowski Tadeusz, komandor pilotów w Gdańsku, pracownik Rady Portu i Dróg Wodnych;

14 ofiar – nazwiska nieznane.