Zapowiedź: „To był obóz śmierci.”

Wśród najnowszych publikacji Muzeum Stutthof które ukażą się pod koniec 2022 roku znalazła się książka-album „To był obóz śmierci. Działalność sowieckiej komisji śledczej na terenie byłego KL Stutthof w 1945 roku – dokumentacja i omówienie”. Przygotowane przez dr. Tomasza Glinieckiego opracowanie jest przypomnieniem pierwszych badań nad obozem, dokonanych tuż po jego zajęciu przez Armię Czerwoną.

Forma książki, jej odniesienie do warstwy fotograficznej oraz jej dwujęzyczne przygotowanie stanowią kolejny tom serii zapoczątkowanej publikacją M. Owsińskiego „Dwie godziny w listopadzie” ilustrującą wizytę H. Himmlera w obozie Stutthof w 1941 roku. Ostatnie egzemplarze tej książki są jeszcze do nabycia w księgarni Muzeum. 

Szeroko zaprezentowane w książce źródła, odkrywające przed czytelnikami ogrom zbrodni dokonanych w Stutthofie przez niemieckich narodowych socjalistów, już w maju i czerwcu 1945 r. utworzyły, co prawda niepełny, ale szybko ugruntowujący się obraz funkcjonowania tutejszego obozu koncentracyjnego. Zadziwiającym dysonansem w pozostawionych przez sowiecką komisję specjalną dokumentach i podsumowaniach jej prac było, jak przedstawiciele jednego państwa totalitarnego oceniali skutki okrutnej działalności drugiego, będącego dla nich znienawidzonym wrogiem w dopiero co zakończonej wojnie. Zapewne dlatego skrajnie emocjonalnie traktowali oni efekty bestialskich poczynań nieprzyjaciela, silnie podkreślając potrzebę surowego ukarania winnych przestępstw popełnionych w obozie. Co prawda, do postulowanego przez komisję procesu w byłym wschodniopruskim Königsbergu (dzisiejszym Kaliningradzie) nie doszło, ale część załogi SS i osób funkcyjnych ze Stutthofu skazano później – najczęściej na karę śmierci – w kilku procesach, głównie zorganizowanych przez Polskę, na której terenie po wojnie znalazła się miejscowość Sztutowo i pobliski teren poobozowy.

Polecana książka zawiera liczne ilustracje – fotokopie dokumentów, w tym także unikalne i nie publikowane wcześniej zdjęcia z wizji lokalnej, a także stopklatki z filmu nagranego w 1945 r. W ten sposób nabrała ona też charakteru albumowego, ukazującego teren poobozowy w pierwszych dniach powojnia. Znaczna część tekstu została przetłumaczona na język angielski, by zapewnić bezproblemowy odbiór także odwiedzającym muzeum osobom z zagranicy. Publikacja dostępna będzie już niedługo w sklepie muzealnym, można ją także będzie zakupić drogą internetową.